Brusselse werkzoekenden vinden maar moeilijk hun plaats op de Brusselse arbeidsmarkt, en stromen ook te weinig door naar de Vlaamse Rand. Ook al zijn daar meer jobs die voor hen zouden passen. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een onderzoek van BRIO naar de arbeidsmarkt in Brussel en de Vlaamse Rand. Vlaams minister van Brussel Benjamin Dalle pleit ervoor om Vlaanderen en Brussel nog meer met elkaar te verbinden en ziet alvast een concrete oplossing: “Laat VDAB actief Brusselse werkzoekenden begeleiden naar een job in een knelpuntsector in de Vlaamse Rand”, zegt Vlaams minister van Brussel Benjamin Dalle.
Op de studiedag ‘Hoe goed sluit het Brussels onderwijs aan bij de vraag naar tewerkstelling in de Vlaamse Rand?’ ging BRIO dieper in op een al langer bekend probleem: hoe komt het dat de Brusselse arbeidsmarkt gekenmerkt wordt door zowel een hoog aantal niet-ingevulde vacatures als een hoog aantal werkzoekenden? De oorzaak daarvan ligt onder meer in een mismatch in Brussel: de Brusselse arbeidsmarkt is, zeker de jongste decennia, uitgegroeid tot een kenniseconomie. Heel wat vacatures zijn gericht op midden-en hooggeschoolden. Daartegenover staat dat vele werkzoekenden in de hoofdstad geen of hoogstens een diploma secundair onderwijs bezitten.
Pendelen naar de Vlaamse Rand
Een deel van de oplossing kan erin bestaan om Brusselse werkzoekenden tewerk te stellen in Vlaams-Brabant, in de Vlaamse Rand rond Brussel. Ook daar staan veel vacatures open, vaak meer in lijn met de profielen van de Brusselse werkzoekenden. Toch lukt het voorlopig niet om een echte arbeidsstroom tussen Brussel en de Rand op gang te trekken.
Uit cijfers van 2018 blijkt dat er iets meer dan 33.000 inwoners van het Brussels gewest in Vlaams-Brabant werken. Uit het onderzoek van BRIO blijkt het potentieel nog veel groter te zijn, want ook bij de Brusselaars die naar Vlaams- (en Waals-)Brabant trekken voor werk zitten veel hoogopgeleide profielen. BRIO onderzocht welke sectoren het meeste potentieel bieden om laaggeschoolde Brusselaars te werk te stellen. Concreet zijn er in de Rand nog veel vacatures in sectoren als transport, openbare dienstverlening en detailhandel, maar ook die raken moeilijk of niet ingevuld.
Drempels
De mismatch tussen Brusselse werkzoekenden en arbeidsplaatsen in de Vlaamse Rand heeft dus niet enkel te maken met formele diplomavereisten. Taal en mobiliteit vormen gekende belangrijke drempels die de arbeidsmobiliteit bemoeilijken. Daar sluit Vlaams minister van Brussel Benjamin Dalle zich bij aan: “Mobiliteit is natuurlijk een evidentie, we moeten ervoor zorgen dat Brusselaars snel en eenvoudig op de verschillende plekken in de Vlaamse Rand geraken. De sterke aangroei van fietssnelwegen is al een belangrijke eerste stap, maar de verbinding met het openbaar vervoer laat op verschillende plekken te wensen over. En ook taalkennis is een cruciale voorwaarde, het is een van de redenen waarom we zo sterk blijven hameren op het versterken van het Nederlands van Brusselaars.”
Tegelijk wijst het onderzoek ook op ‘mentale’ drempels. Het ontbreekt vele Brusselse werkzoekenden aan een ‘Vlaams netwerk’: 80% onder hen heeft vooral Brusselaars in hun netwerk en beduidend minder Vlamingen. Dat zorgt voor een psychologische barrière: ongeveer 20% voelt zich niet welkom om in Vlaanderen te gaan werken. Dalle: “Dit bewijst opnieuw dat we Vlaanderen en Brussel niet als eilanden moeten zien, maar met elkaar moeten verbinden. We moeten banden smeden tussen Vlamingen en Brusselaars, en inzetten op projecten die op organische wijze bruggen bouwen. Dit probleem kan je niet enkel oplossen met betere begeleiding of opleiding, er is ook meer ‘sociaal kapitaal’ nodig. Het onderzoek toont aan dat beide regio’s elkaar kunnen versterken, maar op dit moment gebeurt dat nog te weinig.”
Rol voor VDAB in Brussel
Daarom pleit Dalle ervoor om de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) rechtstreeks Brusselaars te laten begeleiden naar knelpuntjobs in de Vlaamse Rand. De VDAB kan vandaag al Brusselse werkzoekenden helpen in hun zoektocht naar een job, maar die begeleiding is nu nog vrijblijvend. Alleen als ze er zelf vragende partij voor zijn, kan de Brusselse arbeidsbemiddelingsdienst Actiris hen doorsturen naar de VDAB.
Die doorverwijzing moet automatisch gebeuren, zegt Dalle: “Actiris zou jonge Brusselse werkzoekenden met ervaring of interesse in een van de knelpuntsectoren in de Vlaamse Rand (detailhandel, transport of openbare dienstverlening), automatisch en systematisch moeten doorverwijzen naar de VDAB. Iemand die merkt dat de Brusselse arbeidsmarkt geen mogelijkheden biedt, kan misschien wel aan de slag in de Rand. De VDAB kan daar een intensieve begeleiding en ook een cursus Nederlands aan koppelen en zo die persoon veel sneller aan de slag helpen dan nu het geval is. Uit deze studie blijkt immers duidelijk dat er nog groot potentieel is om Brusselaars in de Vlaamse Rand tewerk te stellen.”