Dreigt terugkeer naar potlood en papier voor Brusselse verkiezingen in 2029?

[ Verkiezingen ] "De tijd dringt voor de beslissing over nieuwe stemcomputers." – Brussel, 16 juli 2025 

Brusselaars stemmen al sinds 1999 volledig elektronisch. Maar als er niet snel werk wordt gemaakt van de vervanging van de verouderde stemcomputers, dreigt in 2029 een terugkeer naar potlood en papier. “Dat zou een grote stap achteruit zijn,” waarschuwt Brussels parlementslid Benjamin Dalle (cd&v). “Er moet nu een beslissing komen, anders ontstaat er chaos in de stemhokjes over vier jaar.”

Vertraging dreigt voor aanbesteding nieuwe stemcomputers

Minister Clerfayt bevestigde op vraag van Dalle dat de federale overheid nog geen aanbesteding heeft opgestart om nieuwe stemcomputers aan te kopen. Nochtans is dat dringend nodig. Het huidige systeem, dat ook in alle 19 Brusselse gemeenten gebruikt wordt, is verouderd en het contract met de leverancier loopt in 2027 af.

“Een nieuw elektronisch stemsysteem voorbereiden duurt jaren. Alleen al de opmaak van het bestek, de gunning en de ontwikkeling nemen ruim vier jaar in beslag. Bovendien moeten het Brussels Gewest en de lokale besturen zich grondig kunnen voorbereiden. Dat is een kwestie van ordentelijk bestuur,” zegt Dalle. “Als het lastenboek niet snel klaar is, komt 2029 in gevaar.” Extra zorgwekkend is dat de werkgroep voor de opmaak van het lastenboek nog niet formeel actief zou zijn, terwijl de overheidsopdracht uiterlijk medio 2025 gepubliceerd had moeten worden om de implementatie in 2029 nog te halen. Die timing nog halen lijkt dus zeer moeilijk.  

De volledige vervanging van alle stembureaus en stemcomputers komt ook met een kost. Voor Brussel zou de vervanging naar schatting 10 miljoen euro, exclusief BTW, kosten.

Potlood en papier? “Onaanvaardbaar”

Als er geen nieuwe stemcomputers komen, bestaat de kans dat we moeten terugkeren naar stemmen met potlood en papier. Dat zou een organisatorische ramp zijn, waarschuwt Dalle op basis van cijfers van minister Clerfayt: “Om opnieuw te stemmen op papier zijn in Brussel 20% extra stembureaus nodig en moeten we 400 tot 500 extra vrijwilligers oproepen voor de telbureaus. Dat is enorm, wetende dat het vandaag al moeilijk is om voldoende bijzitters te hebben voor de stembureaus. Ook stijgt het risico op fouten en ongeldige stemmen. In een stad waar de opkomst al historisch laag is, moeten we net inzetten op gebruiksgemak en vertrouwen. Niet op een terugkeer naar de vorige eeuw.”

Hoog tijd voor duidelijkheid

Voor Dalle moet er snel duidelijkheid komen. Een terugkeer naar potlood en papier is geen optie. Het uitgangspunt moet zijn dat er in 2029 in Brussel digitaal gestemd moet kunnen worden. Ofwel komt er snel een beslissing over de aankoop van nieuwe stemcomputers, met de garantie dat de ontwikkeling en testen voltooid zijn voor begin 2029. Ofwel wordt nog één keer gewerkt met de oude computers. Of dat mogelijk is, is vandaag niet duidelijk: het contract met de leverancier van die computers loopt in 2027 af en ook technisch en financieel is de haalbaarheid van zo’n verlenging niet evident. Zo’n verlenging van het huidige stemcomputersysteem wordt in elk geval onderzocht door de Brusselse administratie, in samenspraak met de FOD Binnenlandse Zaken. Minister Clerfayt kondigt aan ook een brief te richten aan de minister met de vraag zo spoedig mogelijk duidelijkheid te scheppen.

Online en vooraf stem uit brengen niet voor 2034 mogelijk

Tot slot vroeg Dalle ook naar de positie van het Brussels Gewest rond online of vooraf stemmen via kiosken. Beide pistes moeten nog onderzocht worden. Een beslissing is aan de toekomstige Brusselse regering maar bij een positieve beslissing duurt het minstens nog tot 2034 vooraleer ze verwezenlijkt kunnen worden.