Niemand kan vandaag blind zijn voor de vreselijke gebeurtenissen die zich afspelen in de Gazastrook. De situatie is compleet onmenselijk voor iedereen die er verblijft, maar de situatie van de kinderen doet echt naar adem happen.
Deze opinie verscheen op 7 november in De Standaard.
"Gaza's children face catastrofe as death toll nears 4000, UN warns", kopte The Guardian dit weekend. Na meer dan vier weken oorlog stellen de Verenigde Naties vast dat meer dan 40 (!) procent van de doden in Gaza kinderen waren. De kaap van de 4.000 is intussen al overschreden: er zijn al 4.104 gerapporteerde overlijdens van kinderen, en nog eens 1.250 kinderen vermist of begraven onder gebombardeerde gebouwen. Eerder bleek dat elke dag meer dan vierhonderd kinderen worden gedood of gewond raken in Gaza. De cijfers verwijzen het Israëlisch discours, dat hun militaire actie gericht is op Hamas, naar het rijk der fabelen.
Die cijfers zijn shockerend, onaanvaardbaar en ongezien. En achter ieder individueel geval zit een tragedie. Op de sociale media zie je overal hartverscheurende beelden van (zwaar)gewonde en huilende kinderen, wanhopige ouders en rouwende families.
Ik was erg onder de indruk van het getuigenis van kinderarts Tanya Haj-Hassan (Artsen Zonder Grenzen), die op de BBC sprak over de situatie in de ziekenhuizen in Gaza. Ze vertelde dat het volledige ziekenhuissysteem is ingestort en dat bombardementen gericht zijn op zorgvoorzieningen, ambulances, en dichtbevolkte vluchtelingenkampen. Ze heeft het over een lawine van menselijk leed zonder voorgaande. Haj-Hassan vertelde het verhaal van een gewond meisje van 10 jaar dat naar een dokter kwam met een blad met 27 namen erop. Het meisje zei: ‘Dit zijn mijn familieleden die bij mij thuis waren. Alsjeblieft, zoek hen onder het puin.’ Daarna wees ze naar de naam van haar zus: ‘Zoek niet naar haar. Ik weet dat zij al dood is.’
In de Gazastrook is er nu een nieuwe afkorting: WCNSF. Die staat voor Wounded Child, No Surviving Family. Dat vijfletterwoord wordt de laatste drie weken frequent gebruikt. Het is een term die niet zou mogen bestaan.
Dubbele standaard
Europa en de Verenigde Staten hebben terecht de vreselijke terreurdaden van Hamas aangeklaagd en streng veroordeeld. De afgelopen weken hoorden we echter veel minder westerse kritiek op de wandaden van Israël in Gaza. De veel te onvoorwaardelijke steun aan Israël knaagt aan onze internationale geloofwaardigheid en maakt ons medeplichtig. ‘Moeten we hieruit begrijpen dat het verkeerd is om een hele familie met een geweer te vermoorden, maar dat het oké is om ze dood te bombarderen?’, vroeg de Jordaanse Koningin Rania zich af in een interview met CNN. Volgens haar hanteert het Westen een ‘schreeuwende’ dubbele standaard.
Het verschil met de oorlog in Oekraïne is groot. Alle registers werden – terecht – opengetrokken toen Rusland het internationaal recht schond en Oekraïne aanviel. Maar nu Israël de Gazastrook bombardeert en inwoners afsluit van basisvoorzieningen, heerst de passiviteit. Het verweer luidt dan dat de Russische inval volgens het oorlogsrecht (het ius ad bellum, dat handelt over de toelaatbaarheid van oorlog) illegaal was en dat Israël wel degelijk militair mocht reageren. Maar Israël moet daarbij wel het internationaal humanitair recht (het ius in bello, het recht dat geldt tijdens een oorlog) respecteren. Dat doet het manifest niet. De basisregel van het internationaal humanitair recht is dat de partijen betrokken bij een conflict in alle omstandigheden het onderscheid maken tussen burgers en strijders om de burgerbevolking te sparen. Aanvallen mogen uitsluitend op militaire doelen worden gericht. Talloze berichten van het terrein tonen aan dat Israël die basisregel manifest met de voeten treedt. De cijfers over getroffen kinderen tonen dat pijnlijk helder aan.
Staak het vuren, respecteer de mensen- en kinderrechten
Het conflict tussen Israël en Palestina is een uitzonderlijk complex probleem, dat genuanceerd moet worden benaderd en waarbij het belangrijk is om te luisteren naar alle standpunten. Luister maar eens naar wat Barack Obama eloquent stelde in een interview in de podcast Pod Save America. Eenvoudige oplossingen bestaan niet en zomaar kant kiezen helpt ons geen stap vooruit.
Maar als minister van Jeugd, als vader van drie zonen en als mens, kan ik wat vandaag gebeurt in Gaza op geen enkele manier rechtvaardigen. Met welke nuance ook.
Ik begrijp niet waarom wij en de andere Europese landen geen duidelijker standpunt innemen. Israël schendt het internationaal humanitair recht op massale schaal en dat moet onmiddellijk stoppen. Dat is voor de jurist die ik ben glashelder. En ook kinderen komen telkens weer tot de juiste conclusie. Enkele dagen geleden vroeg ik aan een groep kinderen die deelnamen aan Filemon, het internationaal filmfestival voor kinderen in Brussel, wat zij van politici verwachten. Hun vraag was duidelijk: ‘Stop de oorlog.’
Als het ons menens is met de mensenrechten, als we het belangrijk vinden om kinderrechten te verdedigen, dan moeten we daar consequent in zijn. En dan moeten we heldere taal spreken: stop de aanvallen, respecteer het internationaal humanitair recht en respecteer de kinderrechten. Laat het sterven van onschuldige slachtoffers stoppen. Pleit voor een wapenstilstand en werk aan oplossingen. Als Israël daar niet op ingaat, moeten alle opties overwogen worden, inclusief procedures bij het Internationaal Strafhof en strenge sancties.
Vanuit mijn bevoegdheid als Vlaams minister van Jeugd en vanuit mijn verantwoordelijkheid voor de kinderrechten, roep ik alle beleidsmakers op om nú actie te ondernemen voor een wapenstilstand en een duurzame vrede. Kinderrechten verdedig je voor alle kinderen en in alle omstandigheden. Anders verlies je alle geloofwaardigheid om er nog over te spreken.
Om het met de woorden van UNICEF-directeur Catherine Russel bij de VN-Veiligheidsraad te zeggen: "Children do not start conflicts, and they are powerless to stop them. They need all of us to put their safety and security at the forefront of our efforts, and to imagine a future where children are healthy, safe, and educated. No child deserves any less."