Exact dertig jaar geleden keurde de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York het Verdrag van de Rechten van het Kind goed. Het verdrag was een echte mijlpaal voor de kinderrechten: het verdrag erkende dat kinderen speciale aandacht verdienen. In een steeds meer digitale en internationale wereld zijn er nieuwe uitdagingen. Kinderrechten gelden ook online. Laat ons het debat aangaan over hoe we ook vandaag de tekst kunnen interpreteren en nieuwe antwoorden kunnen formuleren op de uitdagingen waar onze kinderen mee geconfronteerd worden. De gevaren van allerlei sociale media maar ook de opkomst van fake news verdienen daarbij nieuwe aandacht.
Aan de totstandkoming van het Verdrag van de Rechten van het Kind gaat een hele geschiedenis vooraf. Het is dankzij geëngageerde organisaties en voorvechters van kinderrechten dat het verdrag door 196 landen werd ondertekend. Het verdrag is één van de meest geratificeerde verdragen ter wereld. Het is een krachtig wapen om overheden te overtuigen en te verplichten om werk te maken van een beleid dat aandacht heeft voor de specifieke noden van miljoenen kinderen overal ter wereld.
Lege brooddozen
Vandaag, dertig jaar na de ondertekening, is het verdrag actueler dan ooit. Wereldwijd zijn er nog teveel kinderen voor wie kinderrechten geen evidentie zijn. Kinderen die opgroeien in armoede, oorlog of conflictsituaties. Unicef voorspelt dat tegen 2030 wereldwijd 10 miljoen kinderen zullen sterven voor hun 5e verjaardag ten gevolge van vermijdbare oorzaken. Dat minstens 22 miljoen kinderen geen kleuteronderwijs krijgen en dat ongeveer 50 miljoen kinderen geconfronteerd worden met conflict, natuurrampen of armoede. Het zijn harde cijfers.
Ook in ons land worden we geconfronteerd met belangrijke uitdagingen. Geen enkel kind mag naar school gaan met een lege brooddoos, geen enkel kind mag opgroeien in armoede of niet dezelfde kansen hebben als anderen. Elke minister zou specifieke aandacht moeten hebben in zijn of haar beleidsdomein voor de rechten van het kind en de manier waarop jongeren opgroeien. Als coördinerend minister van kinderrechten zal ik mijn collega’s in de Vlaamse regering er ook op wijzen. Werk maken van een kindvriendelijk beleid moet een uitdaging zijn van de voltallige Vlaamse Regering.
Ook binnen mijn bevoegdheid media zijn er specifieke uitdagingen. Kinderen groeien vandaag op in een context dat fundamenteel verschilt van vroeger. Nog nooit kwam verandering zo snel. Uit recent onderzoek van de Universiteit Gent, Mediawijs én Mediaraven blijkt dat 95% van de jongeren tussen 6 en 18 jaar een smartphone heeft. Eén op drie jongeren doet aan sexting en stuurt naaktfoto’s naar elkaar. Dertig procent van de jongeren geeft dan weer aan (soms) een 'trol' te zijn op sociale media. Ook fake news is een belangrijke uitdaging.
Sexting en fake news
In zo’n context is inzetten op mediawijsheid bij jongeren van cruciaal belang. Artikel 17 van het Verdrag stelt dat kinderen het recht hebben op toegang tot passende informatie. In het bijzonder wordt gewezen op informatie “die gericht is op het bevorderen van zijn of haar sociale psychische en morele welzijn.” In een steeds meer digitale wereld moeten we nog meer dan vroeger waken over de uitvoering van dit artikel.
Kinderrechten moeten ook online gelden: zowel bij het verspreiden van nieuws als op het vlak van privacy zijn de uitdagingen daar groot. Grote spelers zoals Facebook, Google, Twitter, TikTok en Instagram moeten hun rol opnemen; maar ook in Vlaanderen kunnen we maatregelen nemen. Fake news zullen we niet kunnen bannen, maar we kunnen wel onze jongeren er leren mee omgaan. Het onderwijs speelt hierin een rol, maar ook de jongeren zelf. Influencers, jeugdbewegingen en verenigingen kunnen jongeren wijzen op deze nieuwe realiteit.
Jongeren groeien op in een andere wereld dan dertig jaar geleden. De uitdagingen mogen misschien wel verschillend zijn, de fundamentele rechten van elk kind blijven hetzelfde. In die nieuwe context moeten we ook het debat aangaan hoe we het VN Kinderrechtenverdrag in die nieuwe wereld moeten lezen. Daarbij moeten we vertrekken vanuit de leefwereld van onze kinderen. In die zin is het kinderrechtenverdrag veel meer dan enkel een basistekst met rechten: het is de aanzet tot een dynamische dialoog. Een aanzet tot gesprek tussen de generaties, een levende tekst dat als doel heeft te garanderen dat elk kind recht heeft op gelijkwaardige kansen en een onbezonnen jeugd.
Comments