14 projecten om informeel vrijwillig engagement bij jongeren te stimuleren

Vlaamse jongeren zijn geëngageerder dan ooit, maar ze tonen dat vrijwillig engagement lang niet enkel binnen de context van organisaties of verenigingen. Daarom keurt minister van Jeugd Benjamin Dalle 14 projecten goed die het informeel vrijwillig engagement van jongeren moeten waarderen, zichtbaar maken en verder stimuleren, goed voor een investering van iets meer dan 500.000 euro.

Deze week presenteerde het Jeugdonderzoeksplatform (JOP) de resultaten van een grootschalige bevraging bij meer dan 7.000 jongeren, gebundeld in het boek ‘Jongeren in cijfers en letters 5’. Eén van de vele conclusies van de bevraging, is dat de jeugd in Vlaanderen en Brussel zich massaal vrijwillig engageert. En dat gebeurt lang niet alleen binnen verenigingen: het merendeel van de jongeren (73,1% volgens het onderzoek) engageert zich op informele wijze. Dat wil zeggen: vrijwillige hulp bieden aan personen die niet bij hen inwonen, buiten de context van organisaties en verenigingen. Sociale verschillen tussen doelgroepen van jongeren spelen in minder grote rol bij informeel vrijwillig engagement dan bij formeel engagement.

Daarmee is het eindpunt nog niet in zicht. Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle wil het informeel vrijwillig engagement in Vlaanderen nog meer waarderen en stimuleren. Daarom werd in 2023 een projectoproep uitgeschreven. Deze projectoproep is gebaseerd op aanbevelingen uit (beleidsvoorbereidend) onderzoek dat deze legislatuur heeft plaatsgevonden. Het initiatief kadert binnen het Vlaams jeugd- en kinderrechtbeleidsplan, dat het engagement van kinderen en jongeren aan de samenleving wil stimuleren.

Jongeren in maatschappelijk kwetsbare posities

De focus ligt op projecten die ingaan op het maatschappelijk engagement van kinderen en jongeren over thema’s die hen aanbelangen, waarvoor ze zich vrijwillig engageren en hun stem laten horen. De projecten spelen ook in op het engagement van jongeren in maatschappelijk kwetsbare posities. Het onderzoek van het JOP heeft immers uitgewezen dat deze groep jongeren vaak buiten het klassieke verenigingsleven valt, maar wel veel informeel engagement opneemt.

Daarnaast werd er ook een begeleidings- en onderzoeksopdracht uitbesteed aan Bataljong vzw, in samenwerking met Hogeschool VIVES. Het is immers bedoeling om uit deze projecten inspiratie te putten en dit engagement buiten georganiseerd verband ook een plaats te geven binnen het lokaal en Vlaams beleid.

Alle projecten omvatten een samenwerking van minstens twee organisaties en een lokaal bestuur. 20 dossiers werden ingediend, en daarvan kregen er 14 groen licht. Elk van deze projecten krijgt een bedrag van maximaal 40.000 euro toegekend. In totaal maakt minister Dalle 503.412,44 euro vrij voor deze projecten.

Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle: “Vrijwillig engagement is van onschatbare waarde. Zoals bekend hebben we een sterk netwerk van jeugdverenigingen, maar het is al langer duidelijk dat ook informeel vrijwillig engagement een belangrijke rol speelt in het leven van jongeren. De diversiteit van onze jongeren in Vlaanderen en Brussel en hun betrokkenheid in heel wat actuele en maatschappelijke thema’s weerspiegelen dit. Het is belangrijk om ook dit engagement van jongeren te erkennen en zichtbaar te maken. Jongeren dragen immers zo bij aan een warme en welvarende samenleving.”

De 14 goedgekeurde projecten

De 14 projecten in een notendop

Nieuw stedelijk engagement – Brussel – Vlaamse Gemeenschapscommissie

De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) wil samen met JES, Formaat, Entree, D’Broej en Chiro Brussel jongerencollectieven van niet-georganiseerde jongeren bereiken en ondersteunen. Deze collectieven zijn een sterke meerwaarde voor jongeren in een grootstedelijke context. Het samenwerkingsverband bestaat uit een sterk en uitgebreid partnerschap met vijf jeugdwerkorganisaties die ervaring hebben in het bereiken van jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties.

Spoor 1, een open huis voor jongeren in een kwetsbare woonsituatie – Turnhout – 40.000 euro

Arktos Antwerpen dient het project ‘Spoor 1, een open huis voor jongeren in een kwetsbare woonsituatie’ in samen met stad Turnhout en CAW De Kempen in Turnhout. Het project richt zich op jongeren van 18 tot 30 jaar die zich omwille van diverse redenen in een kwetsbare woonsituatie bevinden. Deze jongeren engageren zich sterk naar elkaar, maar dit informeel engagement blijft vaak onder de radar of het vindt geen plaats binnen de formele hulpverlening. De kern van het project is eigenaarschap: de indieners willen de jongeren erkennen in het informele engagement dat ze opnemen voor elkaar. Ervaringsdeskundigheid staat hierin centraal. Door in te spelen op hun verhalen bieden de jongeren elkaar inzicht in hoe ze bepaalde obstakels kunnen oplossen of drempels kunnen overwinnen. In het inloophuis ‘Spoor 1’ reiken begeleiders zaken aan rond leerkansen, persoonlijke ontwikkeling, competentieversterking en peer-support.

Durf Jij? – Kortrijk – 40.000 euro

Cultuurcentrum Kortrijk dient het project ‘Durf Jij?’ in samen met Redside vzw, De Stroate vzw en Bolwerk vzw in Kortrijk. Het project wil jongeren ondersteunen in het opnemen van een informeel engagement door middel van budget, begeleiding op maat, en een netwerk/platform voor kennisdeling. De stad engageert zich om in toekomstige samenwerkingsovereenkomsten tussen stad en lokale verenigingen een focus op niet-georganiseerde jongeren op te nemen, gebaseerd op de inzichten van dit pilootproject. De partners willen het netwerk/platform gaandeweg structureel blijven uitbreiden met geïnteresseerde organisaties.

Maak het beter. Maak de stad. – Sint-Niklaas – 32.000 euro

JOS dient het project 'Maak het beter, maak de stad' in samen met Jeugdcentrum Den Eglantier vzw, OJC Kompas, OverKophuis, De Gemeenschap, Wildgroei en Sint-Niklaas. De stad Sint-Niklaas neemt momenteel verschillende initiatieven om kinderen en jongeren te engageren om hun mening te geven. Toch werken de stad en open jeugdwerk momenteel onvoldoende structureel samen om specifiek in te zetten op het informele engagement in ongeorganiseerd verband. Het project 'Maak het beter. Maak de stad.' wil daaraan tegemoet komen en de beleidsparticipatie meer afstemmen op hoe jongeren hun informeel engagement vormgeven.

Jongerenbudget? Ook voor jou! – Dendermonde – 40.000 euro

Jeugddienst Dendermonde dient het project ‘Jongerenbudget? Ook voor jou!’ in samen met Uit De Marge vzw en Groep Intro vzw in Dendermonde. Beide partners zetten in op werken met kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties. Het project wil het recent opgestarte jongerenbudget verduurzamen, uitbreiden en toegankelijk maken voor jongeren die moeilijk te bereiken zijn en/of zich in een maatschappelijk kwetsbare situatie bevinden. Er wordt ondersteuning op maat geboden, o.m. via een peter- en meterschap.

Vrijwillig engagement in kwetsbare wijken – Gent – 32.000 euro

BROEI vzw wordt erkend en gesubsidieerd door stad Gent als jeugdwerkinitiatief voor de periode 2022-2023. In 2024 baten zij in het kader van GHENT EYC de loods in Nieuwland uit waar zij tal van workshops en activiteiten willen organiseren. Samen met Formaat, jeugdhuis Nieuw Gent en stad Gent als partners dienen zij in op de projectlijn om een hiaat op te vullen. BROEI voelt dat er in bepaalde wijken nog veel kansen liggen om informeel engagement bij een diverser, breder jongerenpubliek te stimuleren en te erkennen en waarderen. De bedoeling is om in dit gat te springen door een open call te lanceren in twee kwetsbare buurten, die als piloottraject dienen. Daarnaast wordt er werk gemaakt van beleidsaanbevelingen, met als doel: bestaande drempels verkleinen en jeugdwerkers de juiste instrumenten en tools geven om hierin als procesbegeleider op te treden.

Informeel engagement stimuleren bij jongeren uit Mechelen via twee sporen – Mechelen – 34.850 euro

De jeugddienst van de stad Mechelen botst op drempels bij individuele jongeren die iets willen ondernemen: ze weten niet hoe te starten, er is angst en onzekerheid over het financiële aspect, te weinig info over ondersteuningsmogelijkheden, hoge verwachtingen vanuit de lokale overheid, gebrekkige communicatie, … Daarnaast merkt de jeugddienst op dat de bereikte jongeren geen afspiegeling vormen van de diversiteit in de stad. Daarom lanceert Mechelen dit project, samen met ROJM en Tumult.

Jongeren kunnen ideeën voorstellen en deze pitchen voor een adviescommissie. Er worden finaal 10 projecten gekozen die een werkingsbudget ontvangen. Eens een idee positief wordt beoordeeld en gekozen, zal er de nodige ondersteuning voorzien worden voor de realisatie ervan. Daarnaast wordt er gewerkt aan de toeleiding van jongeren naar bestaand vrijwilligerswerk.

Radar 2.0 – Torhout – 16.000 euro

Cultuurcentrum De Brouckère dient het project 'Radar 2.0' in samen met Group Intro vzw en Jeugdhuis de Troubadour, in Torhout. Torhout telt ruim 20.000 inwoners, die op verschillende manieren verbonden worden door muziek. Met dit project wil de stad Torhout een nieuwe manier vinden om jongeren die muzikaal actief zijn, te ondersteunen zonder te vervallen in een poging hen om te buigen naar het formele circuit.

Goe bezig jong! – Zelzate – 40.000 euro

SAAMO Oost-Vlaanderen dient het project 'Goe bezig jong!' in met lokaal bestuur Zelzate en Uit de Marge. Zelzate is een 'kleinere' gemeente, met grootstedelijke problematieken waaronder kinderarmoede en een hoog werkloosheidscijfer, en wilt met het project een breed platform en een kader voor informeel engagement ontwikkelen. Het idee is dat alle jongeren met ideeën of goesting om iets te doen, geholpen kunnen worden. Laagdrempeligheid en toegankelijkheid zijn sleutelwoorden om informeel sociaal engagement bij jongeren te stimuleren.

Ondersteuning van jongeren: een nieuwe aanpak voor participatie en engagement! – Aalst – 40.000 euro

Stedelijke Jeugddienst Aalst dient het project ‘Ondersteuning van jongeren: een nieuwe aanpak voor participatie en engagement!’ in samen met LEJO vzw en Dallas vzw in Aalst. Het project wil jongeren de kans geven om hun potentieel te ontdekken en hun betrokkenheid te kanaliseren naar projecten die voor hen persoonlijk van betekenis zijn, en dat met een specifieke focus op het jeugddienstverleningscentrum (JDVC), het Jeugdontmoetingscentrum (JOC) Cinema & Walstroom. Jongeren krijgen ruimte om te ondernemen, te organiseren en deel te nemen aan activiteiten en projecten op een laagdrempelige en toegankelijke manier. Ze kunnen projecten en activiteiten voorleggen en specifieke steun vragen.

TURBOlab – Brugge – 40.000 euro

TURBOlab wil een lab zijn voor experimenteel initiatief en richt zich tot netwerken van jongeren. De indieners willen jongeren wegwijs maken in subsidielijnen zoals 'Jong Ding' en coaching en ondersteuning aanbieden bij de uitwerking en uitvoering van ideeën. Het project heeft als doel: inclusiever jeugdwerk, drempels naar vrijwillig engagement verlagen, stimuleren van informeel en experimenteel jeugdwerk, betere toegang tot subsidielijnen, trial-and-error toelaten en inzetten op coaching en begeleiding van jongeren met een idee.

Move that bus: hop on, hop off. Een explosie van plezier – Riemst – 32.000 euro

Het project wil niet-georganiseerde jongeren van 14 tot 18 jaar die geen aansluiting vinden bij de reguliere vrijetijdswerking enthousiasmeren om buurtinitiatieven op te zetten voor jongeren in het dorp en zo hen opnieuw in contact te brengen met hun buurt. Jongeren verbouwen een oude schoolbus en zetten deze in als ontmoetingsplek voor andere jongeren bij buurtinitiatieven in hun dorpskern.

Backflip – provincie Antwerpen (regio Neteland) – 36.412,44 euro

Arktos Antwerpen dient het project 'Backflip' in samen met het Samenwerkingsverband Neteland en Jeugdhuis Lido in de regio Neteland. Arktos is een Vlaams expertisecentrum voor kinderen en jongeren in kwetsbare situaties of met een beperking. Neteland is een samenwerkingsverband van vijf gemeenten: Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Olen en Vorselaar. Het project omvat vier doelstellingen: ondersteunen van informeel engagement in de publieke ruimte, ondersteunen van engagement in een bestaande vindplaatsgerichte werking, samenwerken met reguliere (jeugd)werkingen om toe te leiden naar engagement op maat, en geleerde lessen capteren en expertise delen met de partners. Dit gebeurt onder meer door oprichting van een 'Pleintjesraad', een dialoogplatform tussen het lokaal bestuur en niet-georganiseerde jongeren. Daarnaast streven ze ernaar om werkvormen en methodieken te ontwikkelen om niet-georganiseerde jongeren binnen dit platform actief te betrekken bij het beheer en de beleving van de openbare ruimte.

De Sportbuur: jongeren als co-creator en mede-eigenaar van sportruimte – Genk – 40.000 euro

Stad Genk dient het project 'Sportbuur' in samen met Gigos en Atlas Gym. Genk zet in op geëngageerd samenleven en het aanpakken van sociale ongelijkheid en armoede, en wilt hierop inzetten met een focus op sport. Het is de bedoeling om drempels om te kunnen sport weg te nemen, zoals de beperkte toegang tot sportinfrastructuur, hoge kostprijzen van lidmaatschap en mobiliteitsproblemen. Er zal outreachend worden gewerkt om de stem van jongeren te horen en hen actieve deelnemers te laten worden bij het vormgeven van openbare ruimtes. Door jongeren als sportbuur in te zetten, wordt hun positieve impact erkend.